YouTUBE Şarkı Listesinde dinlemek için
tıklayınız!
1923'e kadar(YILIN OLAYLARINI OKUMAK İÇİN soldaki yılın üzerine tıklayın!)
Osmanlı Dönemi
Kapat
YILIN OLAYLARI
Yılın Olaylarını aşağıda Açıklamalar Kısmında okuyabilirsiniz. Buraya Osmanlı'da Batı Müziği araştırmasıyla son yıllarda gündeme gelen Müzikolog Dr. Emre Aracı'nın bu konu hakkındaki açıklamasının sadece bir bölümü aktarılmıştır.
Müzikolog Dr.Emre Aracı'nın makalesi
Türkiye ile Avrupa arasındaki müzik münasebetlerinin asırlara dayanan bir
geçmişe sahip olduğu şüphe götürmeyen bir gerçektir. Osmanlıların Mehter
bandoları ile geçmişi Haçlı Seferleri'ne kadar uzanan bir tarih yelpazesi
içerisinde ilk olarak savaş meydanlarında tanışan Avrupa önce bu müzikten
ürkmüş, fakat sonra benimsediği davul, zil gibi vurmalı aletleri kendi
askeri bandolarında da kullanmaya başlamıştır. Bu gelenek zamanla da on
sekiz ve on dokuzuncu yüzyılın ciddi orkestra müziğine sıçramakta
gecikmemiştir. Hatta bugün bile Batı'da senfoni orkestralarının vurma
çalgılar bölümü bazen 'Turkish section', yani Türk bölümü
olarak da nitelendirilmektedir. Başta Haydn, Mozart ve Beethoven'ın
eserlerinde olmak üzere, 'a la Turca' diye tanımlanan ve Hector
Berlioz'un bir zamanlar "ritmin renklendirilmesi" (Henry George Farmer,
Military Music, Londra, 1950, s. 37) olarak tasvir etmiş olduğu
mehter müziği unsurlarını yansıtan pek çok örneğe Batı müziği
repertuarında rastlamak mümkündür; Haydn'ın Askeri Senfonisi,
Mozart'ın Rondo a la Turca'sı ve Saray'dan Kız Kaçırma
Operası, Beethoven'ın Dokuzuncu Senfoni'si ve Atina
Harabeleri bu alanda verilebilecek en bariz örnekler arasındadır.
Kaynak: www.kalan.com
Kapat
ŞARKI
Yorumcu
Açıklama
1670
Türklerin Seremonisi için marş (Marche pour la ceremonie des Turcs)
Jean-Baptiste Lully (beste)
Jean-Baptiste Lully (1632-1687)
tarafından Osmanlı etkisiyle bestelenen marş. (Sultan IV. Mehmet -Avcı Mehmet
-D.T.2 Ocak 1642–Ö.T.6 Ocak 1693 - Saltanat: 8 Ağustos 1648 – 8 Kasım 1687-
ve Sadrazam Fazıl Ahmet Paşa Dönemi)
1708
Klingende Geographie II
31. Europäische Türkei Les Turcs (A major-La majör)
32. Asien Les Janissaries (D major-Re majör)
33. Asiatiche Türkei Mezzetin en turc
(A major-La majör)
Georg Philipp Telemann (beste)
Georg Philipp Telemann (1681-1767)
tarafından Osmanlı etkisiyle bestelenen eserleri. ("Necib" mahlasıyla şiirler yazan
ayrıca musiki ile de yakından ilgilenen ve Lale Devri boyunca padişahlık
yapmış olan Sultan III. Ahmet -D.T.30 Aralık 1673–Ö.T.1 Temmuz 1736- S:22 Ağustos
1703–1 Ekim 1730- Dönemi)
1778
Türk Rondo (La majör) (Rondo a la Turca), KV 331, A major)
Wolfgang Amadeus Mozart (beste)
Ünlü besteci Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791)
tarafından Osmanlı etkisiyle bestelenen rondo. (Sultan I. Abdülhamit -D.T:20 Mart
1725–Ö.T: 7 Nisan 1789-S: 21 Ocak 1774–7 Nisan 1789- Dönemi)
1782
Saray'dan Kız Kaçırma Operası
(Die Entführung aus dem Serail-Oper)
Wolfgang Amadeus Mozart (beste)
Ünlü besteci Wolfgang Amadeus Mozart
(1756-1791) tarafından Osmanlı etkisiyle bestelenen operası ilk kez 16 Temmuz
1782'de Viyana'daki Burgtheater isimli tiyatroda oynanmış. (Sultan I. Abdülhamit
Dönemi)
1794
Askeri Senfoni (100 no.lu senfoni) (Sol
majör) (Sinfonie Nr. 100 in G-Dur „Militär“)
Joseph Haydn (beste)
31. Mart 1794'te Joseph Haydn tarafından
Osmanlı etkisiyle bestelenen marş. (Avrupa'yı temelinden sarsacak olan Fransız Devriminin eşiğinde 1789'da
tahta çıkan, 1793 yılında Nizam-ı Cedid ordusunu kuran Sultan III. Selim -D.T: 24
Aralık 1761-Ö.T: 28 Temmuz 1808-S.: 7 Nisan 1789–29 Mayıs 1807- zamanı.)
1794
Türk Büyükelçiliği'nin Merasim Marşı
(Re majör) (The Turkish Ambassador's Grand March, D major)
W.P.R.Cope (beste)
W.P.R.Cope tarafından
Osmanlı etkisiyle bestelenen marş. (Sultan III. Selim zamanı.)
1797
opera gösterimi
Avrupa'dan gelen bir grup
İlk defa 1797 yılında İstanbul'a Avrupa'dan gelen bir grup, opera gösterisi
sergiledi. (Sultan III. Selim zamanı)
1811
Türk Marşı, Atina'nın Harabeleri
(Si bemol majör) (Turkish March/Marcia alla turca, Ruins of Athens, Op.113 No.4,
B bemol major)
Ludwig van Beethoven (beste)
Ünlü besteci Ludwig van Beethoven
(1770-1827) tarafından Osmanlı etkisiyle bestelenen marş. (Sadrazam Alemdar Mustafa
Paşa tarafından tahta geçirilen, Avrupa'daki yenileşmeyi benimseyip Islahat
Hareketleri yapan Sultan II. Mahmut (D.T.:20 Temmuz 1785–Ö.T:2 Temmuz 1839)
(S.: 28 Temmuz 1808–2 Temmuz 1839) zamanı.)
1823
9.Senfoni (Re minör)
(Sinfonie Nr. 9, d-Moll op. 125)
Ludwig van Beethoven (beste)
Ünlü besteci Ludwig van Beethoven
(1770-1827) tarafından Osmanlı etkisiyle bestelenen marş. (Sadrazam Alemdar Mustafa
Paşa tarafından tahta geçirilen, Avrupa'daki yenileşmeyi benimseyip Islahat
Hareketleri yapan Sultan II. Mahmut -D.T.:20 Temmuz 1785–Ö.T:2 Temmuz 1839-
S.: 28 Temmuz 1808–2 Temmuz 1839- zamanı.)
II.Mahmut’un 1839 yılında yayınladığı
“Tanzimatı Hayriyye” fermanı ile her konuda görülen Batı etkisi musiki zevki
ve gelenekleri üzerinde de etkisini göstermiş bu dönemde çok sesli musiki önem
kazanmıştır. Mehterhanelerin yerine Mızıka-ı Hümayun yerini almış marşlar,
polkalar, valsler çalarak askeri bandonunda kültür ve sanat alanında değişim
rüzgarına uyduğu görülmektedir. (Kaynak:
Musiqi Dunyasi)
1839
Mecidiye Marşı (F minör)
Donizetti Paşa (Guiseppe Donizetti)-Callisto Guatelli (beste)
Naum Tiyatrosu
(I.Abdülmecit -D.T.:25 Nisan 1823, İstanbul–Ö.T.: 25 Haziran 1861, İstanbul-
S.: 2 Temmuz 1839–25 Haziran 1861- zamanı.)
1840
Büyük İmparatorluk Askeri Marş (Sultan
Abdülmecit için Marş) Fa majör (Grand Imperial Military March For Sultan Abdülmecid,
F Major)
Gaetano Donizetti (beste)
Guiseppe Donizetti'nin (Donizetti
Paşa'nın) ağabeyi olan Gaetano Donizetti tarafından Osmanlı etkisiyle bestelenen
marş. (I.Abdülmecit zamanı.)
184?
'Şaban' operası
İtalyan operası
Besteci: İtalyan Rediglia, Türk
musikisinin makamlarını içeren motiflerin bulunduğu oyunun müziğinde yer alan Osman
Bey’in bestelemiş olduğu “Nihavent Peşrevi” de orkestraya uyarlanmıştır.
(İnternetteki kaynak:
Musiqi Dunyasi
orijinal kaynak: Meydan Larousse, 1972, s:565)
1850
Sultan'ın Polkası, Re majör (The Sultan's Polka, D Major)
Charles Louis Napoléon D'albert (beste)
Charles Louis Napoléon D'albert (Liszt'in
yetiştirdiği meşhur piyanist Eugen d'Albert'in (1864-1932) de babasıdır) tarafından
Osmanlı etkisiyle bestelenen polka. (I.Abdülmecit zamanı.)
1851
İlk müzikli oyunlar
Gedikpaşa
ve Naum Tiyatroları
(I.Abdülmecit zamanı.)
1852
Opera
Opera ve Tiyatro toplulukları
Osmanlı Ermenilerinin öncülük ettiği
topluluklar
(I.Abdülmecit zamanı.)
1852
Askeri Marş (Sultan Abdülmecid için marş) (Do majör)
(Marcia Militare/Military March (pas-Redoublé) For Sultan Abdülmecid, C Major)
Gioachino Rossini (beste)
Gioachino Rossini (1792-1868) tarafından
Osmanlı etkisiyle bestelenen marş (I.Abdülmecit zamanı.)
Ömer Paşa Valsleri, Do majör (The Omar Pacha Waltzes, C Major)
Henry William Goodban (beste)
Henry William Goodban tarafından Osmanlı
etkisiyle bestelenen vals. (I.Abdülmecit zamanı.)
1854
Tchitaté Marşı (5 nolu Marş), Fa majör (March No.5, F Major)
Ida (saide) (beste)
Ida (saide) tarafından Osmanlı
etkisiyle bestelenen marş. (I.Abdülmecit zamanı.)
1854
Sultan'ın Şehri Polkası, Do majör
(The City Of The Sultan Polka, C Major)
Herman König (beste)
Herman König tarafından Osmanlı
etkisiyle bestelenen polka. (I.Abdülmecit zamanı.)
1855
Osmaniye Marşı (Re minör) (Osmanié Marche, D minor)
Callisto Guatelli (basçı)
(I.Abdülmecit Dönemi'nde bestelediği eser.)
1856
Inno Turco (Re majör-D Major)
Luigi Arditi (beste)
İstanbul'daki Na(u)m Tiyatrosu'nda
1856-57 yıllarında müdürlük yapan İtalyan Luigi Arditi tarafından Abdülmecit
Dönemi'nde bestelenen koral eser (kaside).
Sultan Abdülaziz'in (D.T.1830, S.25
Haziran 1861–Ö.T.: 30 Mayıs 1876) bestelediği eser.
1863
Osmanlı Sergi Marşı (Re minör)
(Marche de L'Exposition Ottomane, D minor)
Callisto Guatelli (basçı)
(Callisto Guatelli'nin Abdülaziz
Dönemi'nde bestelediği marş) (Trinity College Chapel Müdürü Emre Aracı ve Londra Senfoni Orkestrası'nca icra
edildi ve albümü 13 Temmuz 2001'de piyasaya çıktı.)
1863
Savaş Galopu, Sol majör (The War Galop, G Major)
Charles Louis Napoléon D'albert (beste)
Charles Louis Napoléon D'albert
tarafından Osmanlı etkisiyle bestelenen polka.
1867
Inno Turco (D Major-Re majör)
Luigi Arditi (beste)
Batı Avrupa'da ziyaretler yapan ilk ve tek padişah
olan ve 1867 yılında Paris'te açılan büyük bir sanat sergisine III. Napolyon'un
daveti üzerine katılan Sultan Abdülaziz, Paris ziyareti şerefine Paris'te
Rossini'nin muhteşem bir kaside ile karşılanır. Oradan Londra'ya geçen Sultan
Londra'da Kraliçe Viktorya tarafından İstanbul'daki Na(u)m Tiyatrosu'nda 1856-57
yıllarında müdürlük yapan İtalyan Luigi Arditi'nin 1856 tarihli bestesi, Zaffiraki
Efendi'nin Osmanlıca sözlerini yazdığı bir Türk kasidesi olan 1600 kişilik bir
koronun seslendirdiği misafire, kendi dilinde "Hoşgeldin" diyen bir eseri 'Inno
Turco' ile karşılanır. (Kaynak: The Illustrated London News, 13 Temmuz 1867)
1867
Gondol Şarkısı (La Gondole Barcarolle)
Sultan Abdülaziz (beste)
Avrupa seyahatinde, 15 Temmuz 1867 tarihli The Times
gazetesinin bildirdiğine göre Meyerbeer, Auber, Gounod ve Donizetti'nin çeşitli
eserlerinin yanısıra, "Ekselansları Majeste Sultan'ın bestelediği" La Gondole
Barcarolle Dan Godfrey idaresindeki Grenadier Bandosu tarafından Abdülaziz
şerefine Galler Prensi'nin Marlborough House'ta 13 Temmuz gecesi verdiği
yemekte seslendirilmişti.
Dikran Çuhaevyan (Çuhacıyan)'ın ilk
Türk opereti kimine göre ilk kez 1872'te Gedikpaşa Tiyatrosu'nda bazı kaynaklara
göre 1874'te Beyazıt'taki bir Askeri misafirhanede temsil edildi. Daha sonra Fransız
Tiyatrosu, Gedikpaşa, Beyazıt ve Kadıköy Tiyatrosu'nda oynadı. En son 1884'te
Tepebaşı Tiyatrosu'nda 277. kez
sahnelendi.
(Abdülaziz Dönemi)
1874 1875
Köse Kahya (operet)
Güllü Agop ve Çuhacıyan
Güllü Agop ve Çuhacıyan'ın her iki
Tiyatro ekibi ile birlikte icra edilmiş. Oyuncular Tenor Ovens Fenedi ve Ben(g)liyan
idi. Kemani Haydar Bey de besteleriyle katkıda bulunuyordu.
(Abdülaziz Dönemi)
Beyoğlu
Fransız Tiyatrosu'nda sahnelendi. Yurtdışına turneye çıkan ilk Türk
operet
oyunu olmuştur. (Kaynak: Türkiye Ansiklopedisi, 1988, s:1222). Cumhuriyet Döneminde
iki kez sinema filmine alınmış.
İlki 1923'te ve ikincisi
1933'te
senaryosu 'Mümtaz Osman' takma adıyla Nazım Hikmet tarafından yazılan (?)
ve Muhsin Ertuğrul tarafından sinemaya uyarlanan film yurtdışından alınan ilk sinema
ödülü sayılan ''Venedik 2nci Uluslararası Film Şenliği Onur Diploması'' aldı.
Aslında Muhsin Ertuğrul'dan çok daha önce, yani
1916'da
bir Türk filmi olarak Sigmund Weinberg tarafından Fuat Uzkınay yönetmenliğinde
çekilmeye başlanmışsa da başrol oyuncularından birinin ölmesi sonucu yarım kalmıştı.
Bunlardan ayrı bir de 1975'te
TV Filmi olarak çekilmiş.
(Abdülaziz Dönemi)
1876
Sultan V.Murad için Şarki-ı Duaiye
(Priere/Prayer For Sultan Murad V, G Mdal)
Rıfat Bey (beste)
Sultan V.Murad (D.T: 21 Eylül 1840,
İstanbul–Ö.T: 29 Ağustos 1904, İstanbul, S.: 30 Mayıs 1876–31 Ağustos 1876) zamanı
Rıfat Bey tarafından Sultan Murad'ın tahta çıkışı hatırasına 1876 senesinde
bestelenmiş ve Guatelli Paşa'nın armonize ettiği notası Hacı Emin Efendi tarafından
İstanbul'da basılmıştır. Notanın bir kopyası bugün İngiliz Milli Kütüphanesi olan
British Library'de bulunmaktadır.
1878 1879
Türk Savaş Marşı (The Turkish War March)
William Smallwood (beste)
William Smallwood tarafından Osmanlı
etkisiyle bestelenen marş. (II. Abdülhamid -D.T.: 21 Eylül 1842–Ö.T.: 10 Şubat
1918, S.: 31 Ağustos 1876–27 Nisan 1909- zamanı. )
1880
Kırım'ın Güney Sahilleri Yakınında,
Si minör (Near The Southern Shore Of The Crimea, B Minor)
Modest Petrovich Musorgsky (beste)
Modest Petrovich Musorgsky tarafından
Osmanlı etkisiyle bestelenen eser. (II. Abdülhamid zamanı.)
1880
Polka, Mazurka (Do majör)
Sultan V.Murad (beste)
Sultan V.Murad (1840-1904) tarafından
bestelenmiş polka ve mazurkalar Osmanlı padişahları arasında en çok batı tarzı eser
vermiş olanı Sultan V. Murad'dır. Yayımlanmamış olan el yazması eserleri bugün
yüzlerce sayfayı bulmaktadır. Bunlar polka, vals, quadrille tarzı dönemin popüler
dans müziği şeklinde yazılmış parçalardır. Bu eserlerden bazılarının Fransızca
olarak Padişah'ın kendi el yazısı ile diğer hanedan mensuplarına ithaf edildiği
görülmektedir. (II. Abdülhamid zamanı.)
(Kanto, Tiyatrolarda perde ve oyun
aralarında küçük orkestralarca çalınıp solistlerince söylenen şarkılar olarak
ortaya çıkar. O dönemin önemli orkestra icracıları: kemani Kıvırcık Toni, klarnetçi
Salih Efendi. Küçük orkestralar trampet, keman, klarinet, trombon, trompet, kontrbas
gibi batı enstrümanlarından oluşmaktaydı. İlk kez Gedikpaşa Tiyatrosu'nda ortaya
çıktığı bilinir.) (Peruz Hanım'ın bestesi:
Ben Kalender Meşrebim (Dehr-i Yalan))
(II. Abdülhamid zamanı.)
(II.Meşrutiyet'in ilan yılına rastlayan
tangolar, bizde Endülüs ve İtalyan folklöründen etkilenip yeni bir şekilde icra
edilmiştir.)
(II. Abdülhamid zamanı.)
(Besteci
Muhlis Sabahattin Bey'in
kardeşidir. Gitar, piyano ve tambur çalardı. Notre Dame de Sion da okudu. Besteciliğe
12 yaşında polkalar besteleyerek başladı…)
(V. Mehmet -Sultan Reşat zamanı)
İstanbul sahneleri -
Muhlis Sabahattin Türk musikisi tarzında bestelenen operetlerin son temsilcisi kabul edilir.
(V. Mehmet Reşat -Sultan Reşat zamanı)
1915
“Süreyya“ opereti
Muhlis Sabahattin ve
Celal Sururi
(Beraber sonradan İstanbul Operet
Heyetine katılmışlardı.)
(V. Mehmet Reşat -Sultan Reşat zamanı)
1917
Dar-ül Elhan (Nağmeler Evi)
Dar-ül Bedayi'nin bir bölümü olarak
müzik bölümü açıldı. 0 yıllarda, Dar-ül Elhan'da hem batı müziği hem de geleneksel
Türk müziği eğitimi verilmekteydi. (V. Mehmet Reşat -Sultan Reşat zamanı)
1917 1918
“Avrupa Turnesi“
Saray Senfoni Orkestrası
Sultan'ın kendi senfoni orkestrasının
üyeleri bir grup subay ve görevleri sonradan sonuncu olduğu da anlaşılacak bu
ilk Avrupa turunda bir dizi konser vermiş ve Berlin, Dresden, Münih, Viyana ve
Budapeşte'de, Bethoven'in Eroica ve Wagner'in Tannhauser March'ının da aralarında
yer aldığı bir repertuvarı seslendirmişler (V. Mehmet Reşat -Sultan Reşat zamanı)
1918 yılından sonra Kaptanzade Ali Rıza
Bey’in yönetiminde açıldı.
(VI. Mehmet -Mehmet Vahdettin (D.T. 2 Şubat 1861,
İstanbul–Ö.T. 15 Mayıs 1926, San Remo, S.: 3 Temmuz 1918 – 17 Kasım 1922) zamanı.)
TürkPopMüzik.Net
Kronoloji (Yıllar)
1923'ten - 1959'a
polkalar
