20. yüzyılın ilk 10 yılında dünyaya gelen Cemal Reşit Rey, Ulvi Cemal Erkin, Hasan Ferit Alnar, Ahmet Adnan Saygun ve Necil Kazım Akses, Atatürk’ün talimatıyla 1920’li yıllarda Avrupa’ya çoksesli dünya müziğini tahsil etmeye yollandılar. Yurda döndüklerinde hepsine eğitmenlikten, orkestra şefliğine, idarecilikten, besteciliğe pek çok görev birden verildi. Onlar da harıl harıl çalıştı. Halk müziği ve makamsal müziğimizi Batı tekniği ile işleme denemeleri kimi zaman başarılı kimi zaman başarısız oldu, ama yılmadılar ve çağa ayak uydurdular.

Yapıtları uzun yıllar ülke dışında pek tanıtılmadı; ama birbiri ardına yetişen ve dünyaya açılıp, kariyer yapan yorumcularımız konserlerinde, plak ve CD kayıtlarında hocalarını unutmadı, onları dünyaya tanıtmayı amaç edindi. Örneğin, piyanist Gülsin Onay, hocası Saygun’un piyano eserlerini yurt içi ve dışındaki her konser programında çalmasıyla öne çıktı.

Türk Beşleri diye adlandırılan bu beş Türk bestecisine arada bir olur olmaz kişiler ver yansın saldırıp durur. Küçümsedikleri bu bestecilerin yapıtlarını zahmet edip dinlediklerinden, dinleseler de anlayabileceklerinden kuşkuluyum. Ama, yine de kendilerine birkaç CD tavsiye edeceğim.

Saygun’un eserleri

İlki, İstanbul Belediye Konservatuvarı’nda aldığı piyano eğitimini Budapeşte ve Freiburg’da tamamladıktan sonra California’da Santa Barbara’ya yerleşen piyanist Zeynep Üçbaşaran’ın, Naxos firması için yaptığı “Saygun’un Piyano Eserleri CD”si.
İkincisi, Cord Aria markasıyla Almanya’da Hamburg’da yapılan bir “Akses’in Piyano Eserleri CD”si. Burada Hacettepe Üniversitesi Ankara Devlet Konservatuarı’nda yetişen ve Almanya’da kariyer yapan piyanist Özgür Aydın, Emre Elivar ile Aylin Çakıcı hocalarının piyano eserlerini yorumluyor.

Ravel etkisi

Üçüncü CD’de piyanist Yeşim Gökalp, Ulvi Cemal Erkin ve Saygun’un piyano yapıtlarına ek olarak, Saygun’un iki öğrencisinin, İlhan Baran ve İstemihan Taviloğlu’nun yapıtlarına da yer veriyor.

Saygun ve Erkin, 1920’lerin sonunda Paris’e gitmiş ve ister istemez o günlerin Fransız izlenimci bestecileri Debussy ve Ravel’in etkisinde kalmışlardı. Her iki bestecinin de 1930’lu yıllarda besteledikleri piyano yapıtlarında bu etkiler seziliyordu. Oysa, aynı yıllarda Viyana’ya gönderilen Necil Kâzım Akses’in armoni anlayışının çok daha farklı olduğu görülüyordu.

Ancak, hem Saygun’un hem de Akses’in zaman içinde Paris ve Viyana etkilerine eklemledikleri Türk halk müziğinin aksak ritim, pentatonik ve modal ezgilerini geliştirerek ve değiştirerek kullanmalarına bu CD’ler sayesinde yeniden tanıklık etmek aydınlatıcı oldu.

Zeynep Üçbaşaran, Özgür Aydın, Emre Elivar, Aylin Çakıcı ve Yeşim Gökalp gibi birbirinden yetkin ve çağdaş müziğe yatkın yorumcular yetiştirmiş olmamız ne büyük zenginlik. Her fırsatta evrensel ve çağdaş müziğe hayatını vakfetmiş olan sanatçılara saldırmayı marifet sananlara duyurulur.

Kaynak : haydi.net - 04.06.2008
Orijinal Kaynak: Milliyet